Bệnh tổ đỉa ở trẻ em là một dạng tổn thương da mãn tính, phát triển dai dẳng và dễ tái phát. Tổn thương cơ bản của bệnh lý này là sự xuất hiện của các mụn nước có kích thước nhỏ, dày cứng, khó vỡ mọc khu trú ở bàn tay và bàn chân. Trẻ nhỏ là nhóm đối tượng nhạy cảm nên điều trị ưu tiên là sử dụng các loại thuốc có hoạt tính nhẹ kết hợp với chăm sóc đúng cách.
Danh mục
Bệnh tổ đỉa ở trẻ em là gì? Có lan rộng?
Bệnh tổ đỉa ở trẻ em là một thể đặc biệt của bệnh chàm – eczema, đặc trưng bởi sự xuất hiện của các mụn nước sâu, dày cứng và khó vỡ ở bàn tay và bàn chân. Thông thường, mụn nước mọc nhiều ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, các ngón và kẽ ngón. Ở một số trường hợp hiếm gặp, mụn nước có thể xuất hiện ở mu bàn tay, mu bàn chân và hầu hết không bao giờ vượt quá cổ tay/ cổ chân.
Mặc dù không có khả năng lây lan rộng như các thể lâm sàng của bệnh chàm. Tuy nhiên nếu không điều trị và chăm sóc, tổn thương do bệnh lý này có thể tiến triển dai dẳng, gây ngứa ngáy nhiều và có nguy cơ nhiễm trùng cao.
Tương tự các thể chàm khác, bệnh tổ đỉa nói chung và tổ đỉa ở trẻ em không thể điều trị và phòng ngừa hoàn toàn. Bệnh có xu hướng phát triển dai dẳng, mãn tính và tái phát nhiều lần.
Nguyên nhân gây bệnh tổ đỉa ở trẻ em
Mặc dù chưa thể tìm được nguyên nhân chính xác gây ra bệnh tổ đỉa. Tuy nhiên, qua nhiều nghiên cứu nhận thấy bệnh có liên quan đến các yếu tố sau:
Cơ địa dị ứng:
Cơ địa dị ứng là yếu tố chính trong cơ chế khởi phát của chàm tổ đỉa và các thể lâm sàng khác của bệnh chàm. Cơ địa dị ứng khiến hệ miễn dịch nhạy cảm với các yếu tố kích thích và dễ bùng phát phản ứng quá mẫn khi có các yếu tố ngoại giới và nội giới tác động.
Di truyền:
Hầu hết người bị tổ đỉa và chàm – eczema đều có tiền sử gia đình mắc các bệnh lý liên quan đến cơ địa như viêm da cơ địa, tổ đỉa, viêm da tiếp xúc dị ứng, viêm mũi dị ứng, hen suyễn, viêm kết mạc dị ứng, sốt cỏ khô,…
Rối loạn chức năng nội tạng:
Một số giả thuyết cho rằng, chức năng nội tạng bị rối loạn khiến cơ thể dễ bị dị ứng với các hóa chất, chất kích ứng có trong không khí, thuốc và thực phẩm,… Dị ứng làm tăng kháng nguyên IgE trong huyết tương, thúc đẩy phóng thích histamine vào mô da và gây nổi mụn nước.
Trên thực tế, triệu chứng của bệnh tổ đỉa chỉ khởi phát khi những yếu tố này bị kích thích bởi các tác nhân nội giới và ngoại giới như:
- Nhiễm trùng do vi khuẩn Proteus, liên cầu khuẩn
- Nhiễm trùng da do nấm (nấm móng, nấm kẽ)
- Dị ứng thuốc
- Tiếp xúc với hóa chất (xà phòng, dung môi công nghiệp, dầu nhớt)
- Kim loại chứa niken
- Tăng tiết mồ hôi quá mức
- Thời tiết nóng ẩm
- Dị ứng thức ăn
Nhận biết bệnh chàm tổ đỉa ở trẻ em
Chàm tổ đỉa là thể đặc biệt của bệnh chàm – eczema. Thể bệnh này chỉ gây thương tổn khu trú ở tay, chân và không có xu hướng lan rộng như các thể lâm sàng khác.
Các dấu hiệu nhận biết bệnh chàm tổ đỉa ở trẻ em:
- Lòng bàn tay, bàn chân, ngón và các kẽ ngón xuất hiện các mụn nước có bề mặt trơn, cứng chắc và chìm khảm dưới da
- Chỉ có một số ít mụn nước lớn nổi cộm trên bề mặt da
- Đường kính của mụn nước dao động khoảng 1 – 2mm, thường mọc tập trung thành từng cụm nhưng đôi khi mọc rải rác thành dải
- Mụn nước khó vỡ và hầu hết đều tự tiêu sau khoảng 3 – 4 tuần
- Mụn nước tiêu biến để lại nền da vảy tiết có màu vàng rơm, dễ bong và để lộ lớp da non căng bóng, có màu hồng và viền vằn vèo
- Tổ đỉa thường gây ngứa nhiều, dai dẳng kèm sưng nóng và đau rát nhẹ
- Ở trẻ chưa biết nói, trẻ thường phản ứng bằng cách quấy khóc và chán ăn khi bị tổ đỉa
- Bên cạnh đó, tổ đỉa có thể bị bội nhiễm nếu trẻ liên tục gãi, cào và chà xát mạnh lên các mụn nước.
Dấu hiệu nhận biết tổ đỉa bội nhiễm, bao gồm:
Da xuất hiện các mụn mủ ở bàn tay, bàn chân, xung quanh có quầng viêm đỏ
Nền da đỏ, phù nề, sưng tấy và đau nhức
Cơ thể sốt, sưng hạch, mệt mỏi
Trẻ quấy khóc nhiều, ăn uống kém
Các phương pháp điều trị bệnh tổ đỉa ở trẻ em
Bệnh tổ đỉa có thể tự thuyên giảm sau khoảng 3 – 4 tuần. Vì vậy, mục tiêu chính của điều trị bệnh lý này là giảm ngứa ngáy, cải thiện yếu tố thẩm mỹ và ngăn ngừa viêm nhiễm.
Đối với trẻ nhỏ, thuốc Tây có thể gây ra một số tác dụng không mong muốn. Do đó ở những trường hợp bệnh có mức độ nhẹ, phụ huynh nên tận dụng một số loại thảo dược lành tính để giảm ngứa ngáy, nóng rát và làm tiêu mụn nước.
1.Điều trị bằng thuốc Tây
Sử dụng thuốc Tây là phương pháp điều trị chính đối với bệnh tổ đỉa. Biện pháp này thường có phạm vi chỉ định hẹp và không được khuyến cáo dùng trẻ nhỏ – đặc biệt là trẻ dưới 5 tuổi.
Tuy nhiên trong những trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc điều trị tổ đỉa cho trẻ như:
Dung dịch khử khuẩn:
Khi da mới nổi mụn nước, phụ huynh có thể dùng hồ nước và dung dịch bạc nitrat để giảm viêm đỏ, làm dịu da, khử khuẩn và sát trùng vùng da tổn thương. Các loại thuốc này tương đối an toàn và có thể sử dụng cho trẻ nhỏ.
Dung dịch Milian:
Dung dịch Milian có tác dụng ức chế vi khuẩn, hỗ trợ phòng ngừa và điều trị nhiễm trùng. Thuốc được sử dụng khi tổn thương da rỉ dịch nhiều và có nguy cơ bội nhiễm cao.
Thuốc bôi corticoid:
Khi da khô lại, tiêu mụn nước và ngừng rỉ dịch, có thể dùng thuốc bôi corticoid để kháng dị ứng và giảm viêm. Mặc dù đem lại hiệu quả rõ rệt nhưng loại thuốc này có thể gây teo da, giãn mao mạch, nổi mụn trứng hoặc thậm chí là hoại tử da. Vì vậy, phụ huynh chỉ nên dùng corticoid dạng bôi cho trẻ khi có chỉ định của bác sĩ.
Thuốc kháng histamine:
Thuốc kháng histamine có tác dụng chống dị ứng và giảm ngứa ngáy. Loại thuốc này được sử dụng ở đường uống và tương đối an toàn với trẻ nhỏ.
Trên thực tế, bác sĩ có thể cân nhắc về mức độ bệnh lý và khả năng đáp ứng của từng trẻ để chỉ định kèm theo một số loại thuốc khác như thuốc kháng sinh dạng uống + dạng bôi, thuốc bôi kháng nấm,…
Lưu ý: Hầu hết các loại thuốc bôi và thuốc uống trị bệnh tổ đỉa đều có khả năng phát sinh tác dụng phụ và rủi ro ở trẻ nhỏ. Vì vậy, phụ huynh không nên tùy tiện dùng thuốc cho con trẻ khi chưa có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa.
