Tăng thông khí (tên tiếng Anh là Hyperventilation) là tình trạng mất cân bằng giữa việc hít và thở. Việc thở ra thường nhiều hơn so với việc hít vào gây giảm nhanh lượng (CO2) trong cơ thể. Sự sụt giảm loại khí này có thể khiến người bệnh cảm thấy choáng váng, nhịp tim nhanh, khó thở, khiến người bệnh thở nhanh và sâu hơn so với bình thường và thường ở trong trạng thái hoảng loạn khi phát bệnh. Hội chứng tăng thông khí phổi (HVS) được xem là một loại rối loạn hô hấp, dựa trên tâm lý hoặc sinh lý.
Danh mục
Hội chứng tăng thông khí phổi là gì?
Hội chứng tăng thông khí phổi còn được gọi là:
- Thở nhanh sâu
- Thở quá nhiều
- Nhịp hô hấp (hoặc thở) – nhanh và sâu
Hội chứng này xuất hiện khi bạn bắt đầu thở rất nhanh. Hơi thở khỏe mạnh là sự cân bằng giữa việc hít vào khí oxy và thở ra khí cacbonic. Sự cân bằng này mất đi khi bạn thở ra nhiều hơn so với hít vào, điều này làm giảm nhanh lượng khí cacbonic trong cơ thể.
Lượng khí cacbonic thấp dẫn đến co hẹp các mạch máu cung cấp máu cho não. Việc giảm lượng máu cung cấp cho não dẫn đến các triệu chứng như cảm giác lâng lâng và ngứa ran ở các ngón tay. Thở nhanh nghiêm trọng có thể dẫn đến mất ý thức.
Triệu chứng hội tăng thông khí phổi
Tăng thông khí phổi có thể là một vấn đề nghiêm trọng, các triệu chứng có thể kéo dài 20-30 phút. Bạn nên tìm cách điều trị tăng thông khí khi các triệu chứng sau đây xảy ra:
- Thở nhanh, thở sâu lần đầu tiên
- Tăng thông khí trở nên tệ hơn, thậm chí sau khi cố gắng sử dụng các lựa chọn chăm sóc tại nhà
- Đau
- Sốt
- Chảy máu
- Cảm thấy lo lắng, hồi hộp hay căng thẳng
- Thường xuyên thở dài hoặc ngáp
- Tim đập thình thịch và nhịp tim nhanh
- Vấn đề với sự cân bằng, minh mẫn hay chóng mặt
- Tê hoặc ngứa ran ở bàn tay, bàn chân hoặc xung quanh miệng
- Ngực tức nghẹn, căng tức, nhạy cảm hoặc đau.
Các triệu chứng khác xảy ra ít thường xuyên hơn và có thể không rõ ràng, có liên quan đến tăng thông khí phổi bao gồm:
- Nhức đầu
- Đầy hơi hoặc ợ hơi
- Co giật
- Đổ mồ hôi
- Thay đổi thị lực như nhìn mờ hoặc tầm nhìn đường hầm
- Vấn đề với sự tập trung hoặc bộ nhớ
- Mất ý thức (ngất xỉu)
Hãy cho bác sĩ biết nếu bạn hay có các triệu chứng này, bạn có thể mắc một tình trạng gọi là hội chứng tăng thông khí. Hội chứng này không được hiểu rõ và có các triệu chứng tương tự như rối loạn hoảng sợ và thường bị chẩn đoán nhầm là hen suyễn.
Bạn có thể gặp các triệu chứng khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.
Nguyên nhân gây ra hội chứng tăng thông khí phổi
Có nhiều yếu tố có thể dẫn đến hội chứng tăng thông khí phổi. Tình trạng này thường là kết quả của lo âu, hoảng sợ, bồn chồn hoặc căng thẳng. Hội chứng này thường ở dạng cơn hoảng sợ.
Các nguyên nhân khác bao gồm:
- Chảy máu
- Sử dụng chất kích thích
- Quá liều thuốc (ví dụ quá liều aspirin)
- Đau nghiêm trọng
- Mang thai
- Nhiễm trùng phổi
- Các bệnh phổi như bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) hoặc hen suyễn
- Các tình trạng ở tim như cơn đau tim
- Nhiễm ceton axit (một biến chứng của lượng đường trong máu cao ở những người mắc bệnh tiểu đường tuýp 1)
- Chấn thương đầu
- Đi du lịch đến độ cao trên 800m
Chẩn đoán và điều trị
Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán tăng thông khí?
Bác sĩ sẽ nhanh chóng kiểm tra hơi thở và hệ tuần hoàn của bạn. Nếu bác sĩ không tìm thấy bất cứ điều gì ngay lập tức đe dọa đến tính mạng, bác sĩ sẽ hỏi về bệnh sử y tế và khám sức khỏe cho bạn.
Một số xét nghiệm có thể được yêu cầu để tìm hiểu nguyên nhân khác gây ra các dấu hiệu và triệu chứng của người bệnh. Những xét nghiệm này thường được sử dụng để loại trừ các nguyên nhân khác trước khi xác nhận bạn có hội chứng tăng thông khí không. Bạn có thể được bắt đầu truyền tĩnh mạch và được nối với một màn hình trong quá trình đánh giá.
Bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm sau đây:
- Xét nghiệm máu động mạch
- Các xét nghiệm máu khác
- Chụp X-quang phổi
- Chụp thông khí/tưới máu
- Chụp CT
- Điện tâm đồ (ECG, EKG)
Nếu bác sĩ nghi ngờ bạn có thể có tình trạng nghiêm trọng hơn hội chứng tăng thông khí, bác sĩ có thể đề nghị bạn nhập viện để kiểm tra và theo dõi thêm.
Các tình trạng đe dọa tính mạng liên quan đến thở nhanh hoặc sâu bao gồm:
- Các vấn đề về tim
- Các vấn đề về phổi
- Các vấn đề về hệ thần kinh
- Các phản ứng và ngộ độc thuốc
- Nhiễm trùng
- Thai nghén
- Các rối loạn về gan
Những phương pháp nào dùng để điều trị tăng thông khí?
Điều quan trọng để điều trị hội chứng này là cố gắng giữ bình tĩnh trong các trường hợp thở nhanh cấp tính. Sẽ rất hữu ích nếu có ai đó cùng bạn để giúp bạn vượt qua cơn này. Mục tiêu của điều trị trong cơn thở nhanh là tăng lượng khí cacbonic trong cơ thể và làm chậm nhịp thở.
Chăm sóc tại nhà
Bạn có thể thử một số kỹ thuật ngay lập tức để điều trị chứng thở gấp cấp tính:
- Thở qua môi mím chặt
- Hít chậm vào một túi giấy hoặc lòng bàn tay khum lại
- Cố gắng hít thở bụng (cơ hoành) thay vì ngực
- Giữ hơi thở trong 10-15 giây tại một thời điểm
Bạn cũng có thể thở qua từng lỗ mũi, cách này bao gồm che miệng và xen kẽ hơi thở qua từng lỗ mũi. Cách thực hiện: bạn ngậm miệng, đóng lỗ mũi phải và hít vào qua lỗ mũi bên trái, sau đó thay thế bằng cách đóng lỗ mũi bên trái và hít vào qua lỗ mũi bên phải. Bạn lặp lại cách này cho đến khi hơi thở trở lại bình thường.
Một số người có thể cho rằng tập thể dục mạnh như đi bộ nhanh hoặc chạy bộ trong khi thở vào và ra bằng mũi giúp hạn chế tăng thông khí.
Giảm căng thẳng
Nếu mắc hội chứng tăng thông khí, bạn sẽ muốn tìm ra nguyên nhân gây ra nó. Nếu do lo lắng hoặc căng thẳng, bạn có thể gặp một nhà tâm lý học để giúp tìm hiểu và điều trị tình trạng này. Hạn chế căng thẳng khi học tập và sử dụng các kỹ thuật thở sẽ giúp kiểm soát tình trạng của bạn.
Châm cứu
Châm cứu cũng có thể là một điều trị hiệu quả cho hội chứng tăng thông khí. Châm cứu là phương pháp điều trị thay thế dựa trên y học cổ truyền Trung Quốc. Đây là cách đâm kim mỏng vào các khu vực của cơ thể để thúc đẩy chữa bệnh. Một nghiên cứu sơ bộ cho thấy châm cứu giúp giảm bớt sự lo lắng và mức độ nghiêm trọng của việc thở nhanh.
Thuốc
Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng, bác sĩ có thể kê toa thuốc cho bạn. Ví dụ về các loại thuốc trị thở nhanh bao gồm:
- Alprazolam
- Doxepin
- Paroxetine
Chế độ sinh hoạt phù hợp
Lối sống và các biện pháp khắc phục tại nhà sau có thể giúp bạn đối phó với thở nhanh:
- Thiền định
- Thở qua từng lỗ mũi, thở bụng sâu và thở toàn thân
- Các bài tập về cơ thể/tâm trí như tập Thái Cực quyền, yoga hoặc khí công
- Tập thể dục thường xuyên (đi bộ, chạy, đạp xe)
Hãy nhớ giữ bình tĩnh nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào của hội chứng tăng thông khí. Bạn hãy thử các phương pháp chăm sóc thở tại nhà để giúp hơi thở trở lại đúng hướng và hãy đi khám bác sĩ.
Thở nhanh có thể điều trị được nhưng bạn có thể mắc những vấn đề tiềm ẩn. Bác sĩ có thể giúp bạn tìm hiểu “gốc rễ” của vấn đề và tìm cách điều trị thích hợp.
Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất.
