Tai biến mạch máu não là một thuật ngữ chung chỉ các chứng bệnh cấp tính nhồi máu não (do tắc mạch não) và chảy máu não (do xuất huyết não). Tất cả mọi người đều có nguy cơ mắc phải bệnh tai biến mạch máu não. Bệnh có thể xuất hiện ở bất kỳ lứa tuổi nào.
Danh mục
Tai biến mạch máu não là bệnh gì?
Bệnh tai biến mạch máu não xảy ra khi mạch máu nuôi não bị tắc nghẽn hoặc bị vỡ làm cho não không nhận đủ oxy. Khi đó một phẫn não bắt đầu chết đi và gây tổn thương não. Tai biến mạch máu não là một trong nhưng nguyên nhân gây nên tử vong cao và để lại một số di chứng vĩnh viễn cho bệnh nhân.
Triệu chứng và dấu hiệu
Các triệu chứng có xu hướng xảy ra đột ngột và hầu như luôn ảnh hưởng một bên cơ thể. Chúng sẽ nặng nhất trong vòng 24 đến 72 giờ đầu. Những triệu chứng thường gặp bao gồm:
- Đau đầu một cách đột ngột
- Mất khả năng thăng bằng; đi đứng khó khăn
- Bất tỉnh hoặc hôn mê
- Hoa mắt, chóng mặt
- Tầm nhìn bị tối hoặc mờ
- Tê và yếu đi ở cánh tay, mặt hoặc chân ở một bên cơ thể.
- Gặp khó khăn trong việc nói và hiểu.
Có thể có các triệu chứng và dấu hiệu khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.
Nhồi máu não: khi có cục máu đông làm các mạch máu não bị tắc nghẽn. Đây là loại đột quỵ thường gặp nhất ở người già.
Xuất huyết não: khi một động mạch nuôi não bị rò rỉ hoặc vỡ làm cho máu chảy bên trong não hoặc gần bề mặt não. Xuất huyết não ít gặp hơn nhưng tử vong cao hơn.
Nguyên nhân gây ra tai biến mạch máu não:
- Nhồi máu não: khi có cục máu đông làm các mạch máu não bị tắc nghẽn. Đây là loại đột quỵ thường gặp nhất ở người già.
- Xuất huyết não: khi một động mạch nuôi não bị rò rỉ hoặc vỡ làm cho máu chảy bên trong não hoặc gần bề mặt não. Xuất huyết não ít gặp hơn nhưng tử vong cao hơn.
- Cơn thiếu máu não thoáng qua: khi các mảng xơ vữa hoặc huyết khối động mạch lớn ở cổ vỡ ra làm tắc mạch máu nuôi não. Tình trạng này gây ra lưu lượng máu tới một vùng nào đó trên não bị tắc nghẽn và dẫn đến đột quỵ
Nguy cơ mắc bệnh
Có rất nhiều yếu tố có thể làm tăng nguy cơ tai biến mạch máu não, bao gồm:
Lối sống
- Thừa cân hay béo phì
- Lười vận động
- Uống nhiều rượu
- Dùng thuốc bị cầm như cocaine và metamphetamines
Tiền sử bệnh:
- Hút thuốc lá chủ động hoặc thụ động
- Tăng cholesterol
- Tiểu đường
- Hội chứng ngưng thở khi ngủ – một rối loạn giấc ngủ trong đó nồng độ oxy giảm từng đợt trong suốt đêm ngủ
- Bệnh tim mạch bao gồm suy tim, rung tâm nhĩ, khiếm khuyết tim, nhiễm trùng tim hoặc loạn nhịp
- Tăng huyết áp – nguy cơ đột quỵ bắt đầu tăng khi chỉ số huyết áp cao hơn 120/80 mmHg. Bác sĩ sẽ giúp bạn quyết định mức huyết áp mục tiêu dựa vào tuổi và xem bạn có bị tiểu đường và những yếu tố khác hay không.
Các yếu tố khác:
- Tiền căn cá nhân hoặc gia đình bị đột quỵ, nhồi máu cơ tim hoặc thiếu máu não thoáng qua
- Độ tuổi: từ 55 tuổi trở lên
- Giới tính: nam có nguy cơ đột quỵ cao hơn nữ. Nữ thường ở lứa tuổi già hơn khi bị đột quỵ và dễ chết vì đột quỵ hơn nam. Ngoài ra, nữ còn có nguy cơ từ việc mang thai và sinh con, sử dụng thuốc tránh thai hoặc liệu pháp hormone như estrogen.
Điều trị tai biến mạch máu não
Phương pháp điều trị đột quỵ sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra bệnh. Tuy nhiên, nhìn chung, tỷ lệ sống phụ thuộc vào thời điểm đến khoa cấp cứu của bệnh viện có sớm hay không.
Nếu đột quỵ do nhồi máu não gây ra, bác sĩ sẽ cho bạn dùng thuốc làm tan huyết khối Busting nhằm hòa tan các cục máu đông. Để có hiệu quả, điều trị này phải được bắt đầu trong vòng 3 đến 4 giờ khi các triệu chứng đầu tiên bắt đầu. Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ cho bạn dùng một số thuốc khác để làm loãng máu như heparin, warfarin, aspirin hoặc lopidogrel.
Tai biến mạch máu não có thể để lại các biến chứng từ nhẹ đến nặng. Mức độ khả năng hồi phục của một người có thể không rõ trong vài tháng đầu. Nhiều người cần các biện pháp phục hồi chức năng, chẳng hạn như trị liệu ngôn ngữ, vật lý trị liệu,… Việc điều trị cũng phải dựa vào tiền sử bệnh, chẳng hạn như tăng huyết áp, tiểu đường, sử dụng thuốc lá, lối sống và nồng độ cholesterol cao. Ngoài ra, cần phải ngăn ngừa đột quỵ thêm bằng cách giảm hoặc loại bỏ nguyên nhân gây ra cơn đột quỵ đầu tiên. Nhiều người có thể đạt được điều này bằng cách dùng thuốc để ngăn ngừa tạo huyết khối. Thông thường uống lượng nhỏ aspirin mỗi ngày là đủ. Những người khác cần phải kiểm soát huyết áp và làm giảm các yếu tố nguy cơ đột quỵ khác như tiểu đường, tăng cholesterol, hút thuốc lá và thừa cân.
Phong cách sống và thói quen sinh hoạt
- Những thói quen sinh hoạt và phong cách sống dưới đây sẽ giúp bạn hạn chế diễn tiến đột quỵ:
- Ngừng hút thuốc
- Uống thuốc theo khuyến cáo của bác sĩ
- Tập luyện theo hướng dẫn của bác sĩ
- Ăn chế độ ăn ít chất béo và uống tối đa một phần rượu mỗi ngày
- Kiểm soát huyết áp, nồng độ cholesterol và đường huyết.
Những phương pháp chẩn đoán và điều trị trên đây chỉ mang tính chất tham khảo. Để chẩn đoán và có phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất các bạn nên đến thăm khám và hỏi ý kiến bác sĩ. Chúc các bạn sức khỏe!
