Phác đồ điều trị tăng huyết áp cung cấp thông tin ngắn gọn nhưng đầy đủ nhất về các bước xử lý cũng như điều trị bệnh lý này cho bạn.
Theo quy định từ Bộ y tế, bạn sẽ được chẩn đoán tăng huyết áp khi chỉ số huyết áp tâm thu lớn hơn 120mmHg và huyết áp tâm trương từ 80mmHg trở lên.
Danh mục
Nguyên nhân tăng huyết áp
Phần lớn tình trạng cao huyết áp ở người trưởng thành đều không thể xác định rõ nguyên nhân. Các chuyên gia gọi trường hợp này là tăng huyết áp vô căn hoặc tăng huyết áp nguyên phát. Ngược lại, chỉ có 10% trường hợp tăng huyết áp thứ phát – huyết áp tăng do tình trạng sức khỏe gây nên – là có nguyên nhân rõ ràng.
Phân độ huyết áp
Dựa theo tính chất nghiêm trọng của bệnh, các chuyên gia đã phân độ cao huyết áp như sau:
Nếu chỉ số huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương không ở cùng mức, kết quả sẽ dựa trên mức độ cao hơn để xếp loại.
Điều trị tăng huyết áp
Nếu việc điều trị tăng huyết áp cũng như kiểm soát huyết áp không hiệu quả sẽ dẫn đến tình trạng các cơ quan bị tổn thương nặng, đồng thời làm tăng nguy cơ xảy ra của các biến chứng nguy hiểm như tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, phình tách thành động mạch chủ, suy tim, suy thận,… hay thậm chí tử vong.
Phác đồ điều trị tăng huyết áp
Cao huyết áp là một loại bệnh mãn tính nên cần được theo dõi thường xuyên, điều trị đúng phương pháp và đúng liều lượng trong thời gian dài.
Nguyên tắc chung của phác đồ điều trị tăng huyết áp là khiến chỉ số huyết áp quay lại phạm vi lý tưởng, đồng thời ngăn ngừa tối đa nguy cơ tim mạch xảy ra.
Theo Bộ Y tế, “huyết áp mục tiêu” cần đạt là trong khoảng từ 90/60mmHg đến 120/80mmHg. Khi quá trình điều trị diễn ra suôn sẻ, bạn cần tiếp tục duy trì phác đồ điều trị tăng huyết áp lâu dài, kèm theo việc theo dõi chặt chẽ và định kỳ nhằm có thể điều chỉnh kịp thời nếu có bất kỳ biến cố nào xuất hiện.
Những người đã có triệu chứng cơ quan bị tổn thương cần cân nhắc kỹ liệu pháp điều trị được áp dụng. Bên cạnh đó, bạn không nên thử những phương pháp hạ huyết áp quá nhanh, để tránh biến chứng thiếu máu ở nhiều cơ quan khác nhau, trừ khi bạn rơi vào trường hợp tăng huyết áp cấp cứu.
Áp dụng lối sống lành mạnh
Phác đồ điều trị tăng huyết áp của Bộ Y tế đưa ra bao gồm những giai đoạn như sau:
Bước đầu tiên của phác đồ điều trị tăng huyết áp là thay đổi thói quen sống lành mạnh và áp dụng chúng mãi mãi.
Biện pháp này có thể áp dụng cho tất cả mọi người với mục tiêu vừa ngăn ngừa bệnh trạng tiến triển, vừa hạ huyết áp. Ngoài ra, nó đồng thời còn giúp bạn giảm thiểu số lượng thuốc phải dùng, tránh tình trạng phụ thuộc vào thuốc hoặc lờn thuốc.
Lối sống lành mạnh bao gồm rất nhiều khía cạnh, chẳng hạn như:
Chế độ ăn hợp lý, đảm bảo kali và các yếu tố vi lượng
- Hạn chế lượng natri (muối) hấp thụ mỗi ngày (khoảng 1/2 muỗng cà phê muối mỗi ngày)
- Tăng cường ăn xanh và hoa quả tươi
- Hạn chế dùng thực phẩm chứa nhiều cholesterol và chất béo bão hòa (axit béo no hoặc mỡ động vật).
Tích cực giảm cân (nếu bạn đang trong tình trạng béo phì)
- Duy trì cân nặng lý tưởng với chỉ số khối cơ thể (BMI) trong khoảng từ 18,5 đến 22,9 kg/m
- Cố găng duy trì vòng bụng (vòng eo) dưới 90cm ở nam và dưới 80cm ở nữ.
Hạn chế sử dụng thức uống chứa cồn
Tuy rượu vang đỏ đem lại nhiều lợi ích sức khỏe, nhưng bạn vẫn cần cẩn thận với nồng độ cồn mà cơ thể hấp thụ mỗi ngày. Theo các nhà nghiên cứu, nồng độ cồn giới hạn ở nam giới là hai ly rượu mỗi ngày, còn với nữ giới là một ly.
Một số thói quen khác
Những thói quen sau không chỉ giúp bạn điều trị và kiểm soát huyết áp, mà còn đem lại nhiều ảnh hưởng tích cực đến các cơ quan khác trong cơ thể, ví dụ như:
- Bỏ thuốc lá hoàn toàn
- Tăng cường tập luyện thể dục thể thao với cường độ thích hợp như chạy bộ, đi bộ khoảng 30–60 phút mỗi ngày
- Tránh lo âu, căng thẳng thần kinh. Bạn cần chú ý nhiều đến việc thư giãn và nghỉ ngơi hợp lý
- Tránh bị lạnh đột ngột
Điều trị tăng huyết áp bằng thuốc tại tuyến cơ sở
Nếu việc áp dụng lối sống lành mạnh không đem lại hiệu quả như mong muốn, bạn có thể tiếp tục bước tiếp theo trong phác đồ điều trị tăng huyết áp, đó là kết hợp song song lối sống lành mạnh và sử dụng thuốc.
Trước tiên, bạn sẽ được kê đơn thuốc theo phân độ huyết áp, bắt đầu từ giai đoạn thấp nhất.
Tăng huyết áp giai đoạn 1
Bạn có thể sẽ dùng một hoặc nhiều thuốc trong số các nhóm sau:
- Thuốc lợi tiểu thiazide liều thấp
- Thuốc ức chế men chuyển
- Thuốc chẹn kên canxi loại tác dụng kéo dài
- Thuốc chẹn beta giao cảm (nếu không có chống chỉ định)
Tăng huyết áp từ giai đoạn 2 trở lên
Nếu bạn được chẩn đoán tăng huyết áp giai đoạn 2 hoặc nặng hơn, các bác sĩ sẽ cho bạn sử dụng phối hợp từ hai loại thuốc trở lên, ví dụ như lợi tiểu, chẹn kênh canxi, ức chế men chuyển, ức chế thụ thể AT1 của angiotensin II; chẹn beta giao cảm.
Các thuốc điều trị tăng huyết áp sẽ được phối hợp từng bước, bắt đầu từ liều thấp như:
- Lợi tiểu thiazide (hydrochlorothiazide 12,5mg/ngày)
- Chẹn kênh canxi dạng phóng thích chậm (nifedipine chậm (retard) 10–20mg/ngày)
- Ức chế men chuyển (enalapril 5mg/ngày; perindopril 2,5–5 mg/ngày)
Các chuyên viên y tế sẽ quản lý người bệnh ngay tại tuyến cơ sở để đảm bảo họ uống đúng thuốc, đầy đủ liều lượng và đều đặn. Mặt khác, các bác sĩ sẽ luôn giám sát quá trình điều trị và tái khám nhằm phát hiện sớm các biến chứng cũng như tác dụng phụ của thuốc điều trị tăng huyết áp.
Nếu kết quả vẫn chưa đạt được như mong muốn, liều lượng thuốc bạn phải dùng sẽ cần điều chỉnh lại để tối ưu hóa cơ chế hoạt động của chúng hoặc bổ sung thêm một hoặc vài loại thuốc khác cho đến khi chỉ số huyết áp của bạn quay lại phạm vi lý tưởng.
Trong trường hợp kết quả vẫn không khả quan hoặc biến cố xảy ra, bác sĩ sẽ chuyển bạn lên tuyến trên hoặc gửi bạn qua khoa tim mạch.
Điều trị tăng huyết áp và các yếu tố nguy cơ tim mạch khác ở tuyến trên:
Quản lý tăng huyết áp và các yếu tố nguy cơ tim mạch khác ở tuyến trên bao gồm:
- Phát hiện cơ quan tổn thương ngay ở giai đoạn tiền lâm sàng
- Loại trừ các nguyên nhân tăng huyết áp thứ phát
- Chọn chiến lược điều trị dựa vào tình trạng huyết áp đã được xếp loại và mức độ nguy cơ tim mạch
- Tối ưu hóa phác đồ điều trị tăng huyết áp bằng cách dựa vào các chỉ định bắt buộc hoặc ưu tiên của từng nhóm thuốc điều trị tăng huyết áp trong các bệnh cụ thể. Phối hợp nhiều nhóm thuốc để tăng khả năng kiểm soát huyết áp thành công, đồng thời giảm thiểu tác dụng phụ và tăng việc tuân thủ điều trị của người bệnh
- Sử dụng các thuốc hạ huyết áp đường tĩnh mạch trong các tình huống khẩn cấp như tăng huyết áp ác tính, tách thành động mạch chủ, suy thận tiến triển nhanh, sản giật, nhồi máu cơ tim hoặc suy tim.
