Đột tử là một trong những biến chứng thường gặp và nguy hiểm hàng đầu trên thế giới. Hãy tìm hiểu nguyên nhân gây đột tử ở con người từ đó biết dự phòng, bởi riêng với đột tử thì bạn chỉ có thể dự phòng để hạn chế nguy cơ chứ không thể kiểm soát hoàn toàn những tai biến này.
>> Phân biệt đột quỵ và nhồi máu cơ tim
>> Xử lý đau ngực phòng ngừa đột quỵ
Danh mục
Đột tử là gì?
Đột tử (Sudden Death) là tình trạng nạn nhân tử vong một cách bất ngờ, đột ngột, ngay lập tức khi vừa phát bệnh. Đột tử có thể xảy ra với bất kỳ độ tuổi nào, bất kỳ ai dù là người đang hoạt động bình thường hay những người bị bệnh lâu năm.
Nguyên nhân gây đột tử ở con người
Thực chất có 4 nhóm nguyên nhân chính gây nên đột tử cả trong lẫn ngoài bệnh viện, bao gồm: vấn đề tim mạch, đột quỵ, tắc mạch phổi và vỡ động mạch chủ.
Đột quỵ (tai biến mạch máu não)
Có hai loại đột quỵ: nghẽn mạch máu não hoặc vỡ mạch máu não. Đột quỵ nghẽn mạch chiếm phần lớn (80%), thường liên quan đến bệnh tim mạch và mỡ máu cao. Đột quỵ vỡ mạch máu thường do cao huyết áp không được kiểm soát và uống nhiều rượu.
Tai biến mạch não thường gặp ở người trên 60 tuổi, nam nhiều hơn nữ. Bệnh nếu xảy đến với phụ nữ, tiên lượng nặng nề hơn.
Tắc mạch phổi
Các cục máu sâu thường hình thành khi chúng ta không hoạt động trong thời gian dài. Tắc mạch phổi thường xảy đến ở những người nằm liệt giường vì một căn bệnh nghiêm trọng hoặc chấn thương, hoặc người đang hồi phục sau phẫu thuật. Nguy cơ này cũng tăng lên đối với những người ngồi lâu không vận động trong các chuyến bay đường dài hoặc các chuyến đi bằng ôtô.
Cục máu đông xuất hiện ở động mạch phổi làm tắc hệ thống mạch máu vào – ra phổi trao đổi khí, dẫn đến cơ thể thiếu oxy đột ngột và tử vong. Hằng năm có khoảng 60-100 nghìn người tử vong do tắc mạch phổi, trong đó 25% chết bất thình lình với hai triệu chứng: khó thở và đau ngực.
Vấn đề tim mạch: Chủ yếu là ngừng tim và nhồi máu cơ tim
Đây là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến đột tử với 17,3 triệu ca tử vong mỗi năm, dự kiến tăng lên hơn 23,6 triệu ca vào năm 2030. Tại Mỹ, mỗi năm có khoảng 326.000 bệnh nhân bị ngưng tim và chỉ có tầm 10,8% sống sót, nam giới chiềm phần lớn. Nguyên nhân gây ngừng tim thường do bệnh cơ tim phì đại (là bệnh có yếu tố di truyền và đây là nguyên nhân hay gặp nhất), bất thường động mạch vành, bệnh tim bẩm sinh, viêm cơ tim, hội chứng Brugada…
Với nguyên nhân nhồi máu cơ tim, tại Mỹ cứ mỗi 43 giây lại có một người mắc bệnh, trong đó khoảng 1/5 trường hợp không có triệu chứng lâm sàng.
Vỡ động mạch chủ
Động mạch chủ là động mạch lớn nhất trong cơ thể, có nhiệm vụ như dòng kênh lớn nhất giúp lưu chuyển máu đi khắp cơ thể. Vì một lý do nào đó (tuổi già, bệnh mạn tính, nhiễm trùng, cao huyết áp…) thành mạch yếu đi, phình ra, gây phình động mạch chủ. Một trong số đó vỡ sẽ gây bệnh cảnh vỡ động mạch chủ, bệnh nhân mất máu rất nhanh và ồ ạt, 90% tử vong trong tích tắc.
Phòng ngừa đột tử như nào?
Theo các bác sĩ tim mạch, hiện nay, việc sàng lọc và kiểm soát người có nguy cơ bị ngừng tim là khó khăn. Vậy nên, chỉ có thể dự phòng bằng cách thực hiện lối sống lành mạnh: không uống nhiều cà phê, nước có ga, hạn chế sử dụng các chất kích thích như rượu bia… Những thực phẩm này có thể gây rối loạn nhịp tim ngay cả ở những trái tim khỏe mạnh trước đây, nguy cơ dẫn đến đột tử.
Chơi thể thao đều đặn để duy trì súc khỏe dẻo dai, giảm lượng mỡ máu hay mảng cholesterol thừa bám trong thành mạch. Người đang mắc bệnh hoặc tiền sử bị chấn thương ngực – bụng, nhiễm trùng, phẫu thuật tim, gia đình có người đột quỵ… cần thực hiện đúng những yêu cầu của bác sĩ, tránh tai biến đáng tiếc.
Hơn cả là hãy theo dõi sức khỏe tim mạch, huyết áp hàng ngày bằng các thiết bị như máy đo huyết áp tại nhà. Điều này giúp bạn kiểm soát được sức khỏe, thay đổi lối sống khi thấy các chỉ số huyết áp, tim mạch chưa tốt. Có như vậy mới phòng ngừa được đột tử “ghé thăm”.
